Simbol prefinjenosti
„Postoji zlo u svakom zrnu grožđa“.
Kuran
Hristovo nuđenje vina apostolima na Tajnoj večeri dovelo je do obreda pričešćivanja, ključnog hrišćanskog rituala u kojem hleb i vino simbolizuju Hristovo telo i krv. To je po mnogo čemu bilo nastavak tradicije koju su uspostavili pripadnici kulta Dionisa i njegovog rimskog pandana, Bahusa. Njihovi sledbenici, kao i hrišćani, smatrali su da je uživanje u vinu svojevrsno sveto pričešćivanje. Po Tomi Stendidžu hrišćanski ritual nimalo ne liči na dionizijski: dok prvi podrazumeva upotrebu veoma male količine vina, drugi nalaže da se vino toči i pije u preteranim količinama.
Pomenuti autor pobija i tezu da je potreba hrišćanske crkve za vinom za pričešćivanje bitno uticala na to da se njegova proizvodnja održi u mračnim vremenima posle pada Rimskog carstva. To je po njemu preterivanje bez obzira na blisku vezu između hrišćanstva i crkve.
Količina vina potrebna za pričešćivanje je zanemarljiva, a do 1100. godine najčešće su samo sveštenici pili vino iz putira, a vernici u crkvama su dobijali samo naforu. Veći deo vina koje je proizvođeno u crkvenim i manastirskim imanjima bio je namenjen svakodnevnim potrebama članova crkve. Njihovo dnevno sledovanje iznosilo je oko dva i po decilitra. Ponegde je prodaja vina proizvedenog na crkvenim posedima bio i značajan izvor njihovih prihoda.
Vinska kultura u hrišćanskoj Evropi ostala je, ali su se usponom islama modeli pijenja značajno izmenili u drugim delovima bivšeg Rimskog carstva. Utemeljitelj islama, prorok Muhamed, rođen 570. godine nove ere, u četrdesetoj godini života osetio se pozvanim da postane prorok, doživevši seriju vizija kojima mu je Alah otkrio kuran. Muhamedovo novo učenje bilo je nepoželjno u Meki i on beži u Medinu u kojoj, do njegove smrti 632. godine n.e. islam postaje dominantna vera u većem delu arapskog sveta.
U dužnosti muslimana spadaju česte molitve, davanje milostinje i uzdržavanje od alkoholnih pića. Muslimanska zabrana upotrebe alkohola proizašla je iz šireg kulturnog konteksta. S usponom islama došlo je do premeštanja centra moći sa Sredozemlja i njegovih naroda na arapske pustinje i tamošnja plemena.
Ističući svoju superiornost nad prethodnim elitama, ta plemena poslala su jasnu poruku da se odriču starih simbola kulture, među ostalim i zabranom konzumiranja alkohola – tog najvećeg simbola prefinjenosti. Negativan stav prema vinu proizašao je i iz činjenice da ono ima ključnu ulogu u rivalskom hrišćanstvu. Njegova upotreba zabranjena je čak i u medicinske svrhe.
Kako se širio islam tako se širila i zabrana upotrebe alkohola. Bilo je, međutim, mesta u kojima se ona nije striktno poštovala.
Petar Samardžija
Foto: Pixabay