Vino kao simbol civilizacijskog napretka
U rubrici beogradske Politike „Da li znate?“, pročitao sam kako je nekadašnja rimska imperija, u svojim osvajačkim pohodima na istok, pokorila antičku Grčku, ali je u duhovnom pogledu to bilo pobeda pobunjenih. Grčka je podlegla rimskom oružiju, ali je grčka kultura zavladala Italijom. Čitajući tu informaciju od petnaestak redaka pomislio sam kako bi razmišljanja o tome bilo lepo razmotriti sa mojim čitaocima. Vinova loza i vino nude najlepše objašnjenje ovog paradoksa u koji smo uglavnom slabo ili nikako upućeni, jer je naše učenje istorije u školama počinjalo i završavalo samo prikazima strategija i taktika ratovanja koje smo morali da „bubamo“ do tančina.
Dakle, Grci su do polovine drugog veka pre nove ere bili najmoćnija sila na Mediteranu. Rimljani, narod centralne Italije, su ih vojno u potpunosti potisnuli. Bila je to neobična pobeda, pošto su Rimljani, kao i mnogi drugi narodi, kako piše istoričar Tom Stendidž, voleli da pokazuju koliko su civilizovani tako što su usvajali razne vidove grčke kulture. Prisvojili su grčke bogove i njihovu mitologiju, usvojili modifikovani oblik grčke azbuke i imitirali grčku arhitekturu. Rimski Ustav zasnovan je na grčkom. Obrazovani Rimljani poznavali su grčku književnost i učili grčki jezik.
Zbog svega toga bilo je i među Rimljanima onih koji su zastupali tezu da je njihova pobeda nad Grcima zapravo poraz. Katon Stariji rimski državnik komentariše da su „pobeđeni osvojili i nas, ne mi njih“. Rimski pesnik Horacije (65-8) zapisao je: „Osvojena Grčka pokorila je divljeg pobednika i unela umetnost u priprosti Rim.“ Pored Rimljana profitirali su i drugi. Kako se širilo Rimsko carstvo, tako su oni, više od bilo koga drugog pre njih, grčko intelektualno i umetničko nasleđe proširili po Sredozemlju i dalje.
Rimljani kao nacija skromnih ratara pretvorenih u vojnike i činovnike postajali su sve više i uspešni vinogradari i podrumari. Posle uspešnih vojnih pohoda, često su nagrađivani obradivim poljima. Vinova loza i vinogradi bili su znak prestiža i mnogi veleposednici su, ostajući verni ratarstvu, mogli da uživaju u bogatim gozbama i vinskim svečanostima u svojim vilama sagrađenim po uzoru na grčku arhitekturu. I sam Katon se složio da je vinogradarstvo bilo način da se pomire tradicionalne rimske vrednosti, kao što su štedljivost i jednostavnost, sa grčkom prefinjenošću, preteranom zaljubljenošću u puko filozofiranje i verbalne dosetke. Uzgoj vinove loze bilo je pošten posao za običnog čoveka, a vino je bilo simbol napredne civilizacije.
Početkom drugog veka pre nove ere, grčko vino bilo je jedini proizvod koji se u velikim količinama izvozio na Apeninsko poluostrvo i dominiralo je u vinskoj trgovini na Sredozemlju. Rimljani su ih, međutim brzo stizali. Loza se sa juga širila na sever i Apenini su ubrzo postali najznačajnija vinska regija na svetu. Vinova loza sa grčkih ostrva sađena je u Italiji, a grožđe je prerađivano po tehnologijama za najfinija vina s Hiosa. Vodeći proizvođači vina preselili su se iz Grčke u Italiju. Sedamdesetih godina nove ere, kako procenjuje antički pisac Plinije Stariji, u Rimskom carstvu pije se osamdeset različitih vrsta vina od kojih se dve trećine proizvode u Italiji.
Popularnost vina se povećavala i njihova proizvodnja rasla je na račun proizvodnje žitarica, koje Rim mora da uvozi iz svojih afričkih kolonija. Širenje velikih imanja, na kojima su radili robovi, dovelo je do smanjenja stanovništva na selu. Mali zemljoradnici prodaju svoja imanja i sele se u gradove. Broj stanovnika u Rimu od oko sto hiljada 300. godine pre nove ere porastao je oko milion stanovnika prve godine nove ere i bio je najveća metropola na svetu.
Proizvodnja vina intezivira se u središnjem delu Rimskog carstva a njegova potrošnja se povećava i u njegovim najudaljenijim delovima. Narodi su usvojili pijenje vina kao i druge rimske običaje i ono stiže i mnogo dalje od granica carstva: brodovima stižu i do južnog Nila i severne Indije. U rimskim provincijama u južnoj Galiji i u Španiji proizvodnja je povećana u prvom veku zbog sve veće tražnje ali su italijanska vina još uvek važila za najbolja.
Petar Samardžija
Izvor: Dnevnik
Foto: N. Stojanović, Pixabay